آیات برده داری در قرآن مشتمل بر دو زیر مجموعه است:
1- برده داری و غلامان.
2- کنیزداری و تصرف زنان شوهر دار.
1- آیاتی در اشاره به برده و بندگی و غلامان:
بقره (177- 178) نساء (36- 92) انعام (89) مائده (89) نحل (71- 75- 76) نور (32- 55- 58) احزاب ( 55) مجادله (3- 4) البلد ( 12) زمر (29) = 10 سوره و 17 آیه.
2- آیاتی دراشاره به کنیز داری و مجوز شرعی دادن به تصرف زن شوهر دار در اسلام:
بقره (221) نساء (3- 24- 25) مومنون (6) نور (31- 33 ) روم (28) احزاب (50- 52- 55) المعارج (30) = 7 سوره و 12آیه.
هر چند که بر طبق آیات فوق اسلام برده داری را پذیرفته و جایز دانسته است اما قرآن همچنین در آیاتی تاکید بر آزادسازی برده نموده است که هدف این نوشتار بررسی مفاد و معنای آن است.
آیا این آیات تاکید بر آزاد سازی برده دارای کارایی و کیفیت اجرایی بوده است یا خیر؟
آیات تاکید شده بر آزادسازی برده بدین مضمون اند:
نسا(92) مائده(89) نسا(33) انفال(67) مجادله(3- 4) البلد(12- 13).
قبل از پردازش به آیات تاکیدی در باب آزاد سازیی برده باید به این نکته اشاره نمایم که عده ای از مسلمانان دلسوز در صدد اند که با ترسیم اسلام ایده آلیسمی، پوششی قرن بیست و یکمی بر پیکر این آیین بیابانی 1500 سال پیش بپفکنند. آنان معتقدند، چونکه عملاٌ امکان اجرایی این آیات بوسیله مدنیت امروز بشر منسوخ شده است پس این آیات فاقد کارایی اند و عملا جنبه مقدس و شرعی در قرآن ندارند. اما:
قرآن در توصیف مجموعه 6126 آیات خود به بحث آیات ازلی و ابدی در قرآن پرداخته است با حجم و تعداد 17 سوره و 18 آیات.از جمله:
بقره(255) چه کسی این جرات را داشته است که در پیشگاه او به شفاعت برخیزید مگر به فرمان او، علم ازلی او محیط است. یعنی اینکه آیات برده و کنیز داری هیچگاه منسوخ نمی شود و مسکوت نهادن آن همان مصداق صلح موقت 10 ساله بین دارالسلام و دارالکفر است و به محض و مجرد نیرو و قوت گرفتن مسلمانان این آیات لازم الاجرا خواهند بود. این همان تز و سیاستی است که نیروی تندرو اسلام سیاسی داعش در حال انجام دادن در عراق و سوریه می باشد.
حال می پردازیم به آیاتی که به اصطلاح تاکید بر آزاد سازی برده نموده است:
1- نسا(92) با شرایط خاص خود:
در باب قتل غیر عمد که مومنی به خطا مومن دیگری را بکشد. امکان اتفاق خیلی نادر است. تازه شرط آزاد کردن برای قتل مومن این است که برده ای مومن و مسلمان آزاد بگردد و این مورد درباره همه بردگان صادق نیست.
یعنی اگر یک فرد مومن و مسلمان یک فرد مومن و مسلمان را اشتباهی به قتل رسانید باید برده ای( مومن و مسلمان) و نه هر برده ای را آزاد نماید. این آیه مشروط بر دو پیش شرط است.
1- قاتل و مقتول هر دو مسلمان باشند.
2- داشتن برده مسلمان. پس نمی تواند در باب همه برده ها قانونمند باشد و صدق نماید.
شأن نزول نسا(92)
گويند: درباره عياش بن ابى‌ربيعة المخزومى برادر مادرى ابوجهل نازل گرديد زيرا مسلمان شده بود و شخص ديگرى را كه اسلام آورده بود به قتل رسانيد در حالتى كه از مسلمان شدن او اطلاعى نداشته است چنان كه مجاهد و ابن جريج و عكرمة و سدى نقل نموده اند و گفته اند مقتول مزبور حرث بن يزيد بن ابى‌نبشة العامرى بوده است و كسى بود كه عياش و برادرش امام محمد باقر عليه‌السلام روايت نموده است.
2- مائده(89) با شرایط خاص خود:
اگر مسلمانی سوگند دروغ خورد، یا باید برده ای آزاد نماید یا 10 مسکین را غذا بدهد و یا 3 روز روزه بگیرد. مشروط برکلمه (یا) است و قانونمندی نمی تواند داشته باشد. همانطور که می بینیم آیه متکی بر 3 پیش شرط است:
1- یا برده ای آزاد نماید.
2- یا 10 مسکین طعام بدهد.
3- یا 3 روز روزه بگیرد.
این آیه با این 3 پیش شرط هم نمی تواند حکم قانونمندی برای برده داشته باشد.
شأن نزول مائده(89)
گوید: ابن زيد گويد: اين آيه درباره عبدالله بن رواحة نازل گرديد كه شبى ميهمانى داشت، زوجه او در پذيرائى غذاى ميهمان تأخير نمود. عبدالله قسم ياد كرد كه طعام نخورد زوجه وى نيز به خاطر شوهر خود سوگند ياد نمود كه تا شوهرش طعام نخورد او هم دست به غذا براى خوردن نزند. ميهمان آنها نيز قسم ياد كرد كه اگر زن و مرد ميزبان غذا نخورند، آنها هم نخورند. سپس عبدالله به خوردن غذا پرداخت زوجه و ميهمان او هم خوردند. خبر به رسول خدا به صلى الله عليه و آله و سلم رسيد عبدالله را تحسين فرمود.
3- مجادله(3 -4) با شرایط خاص خود. اگر زنان خود را ظهار نماید یعنی شفاهی طلاق بدهید یا برده ای آزاد و یا 2 ماه روزه داری و یا 60 مسکین را غذا بدهید.
این آیه شان نزول ندارد. ولی نمی تواند قانونمند باشد زیرا در وسط جمله چند بار(یا) استفاده و 3 پیش شرط ذکر نموده است.
4- البد(12- 13) شرط تکلیف ایمان است برده ای را آزاد کنید.
آیه شرایط برده آزاد نمودند را مشروط بر ایمان و مومن بودند ارباب و مولا دانسته است. این همان خط کشی شرعی در قرآن بین یا ایهالذین آمنو در بقره(25) و یا ایهالذین کفرو در بقره(19) است.
4- نسا(33) بند اول:بردگانتان که تقاضای مکاتبه کنند یعنی خواهند خود را از مولا به مبلغی مشروط خریداری کنند تقاضای آنان را اگر خیر و صلاحی در ایشان مشاهده کنید بپذیرید. امکان اینکه برده بتواند در این وضعیت مالی و رفاهی باشد که خود پول آزاد سازی خویش را فراهم نماید خیلی ضعیف است.پس بند نسا(33) هم نمی تواند مشکلی برای برده اسیر ایجاد نماید.
نسا(33) بند دوم:کنیزان حود را به زنا وادار ننماید ولی تاکیدی بر آزاد سازی ننموده است. این آیه هم هیچ تاکیدی بر آزاد سازی برده ننموده است فقط خواننده را از فساد فکری مسلمانان صدر اسلام علیرغم حضور و وجود محمد در میان آنان مطلع می سازد. خود بنگرید که این تازیان فاسد زمانی که پیامبرشان بر روی سرشان نبوده است و نظارتی بر این قوم وحشی نداشته است خالق چه جنایات و فجایعی در ایران باستان و بیزانس شده اند.
شان نزول نسا(33).
شیخ طوسی گویند: جابر گوید: این قسمت از آیه «وَلاتُکرِهُوا فَتَیاتِکمْ عَلَى الْبِغاءِ» درباره عبدالله بن ابى بن سلول نازل گردید، موقعى که کنیز خود را وادار به زنا می‌کرد و اسم کنیز مزبور مسیکه بوده است.
5- انفال(67) در باب آزاد سازی برده نیست بلکه در باب قطع گردن اسیران بدر است.
شان نزول انفال(67) هم شان نزولش در باب موضوع آزاد سازی جمعی از اسیران قریش به تعداد 70 در واقعه بدر در مقابل اخذ پول و اخاذی است که نضربن حارث از محمد خواست وی را هم مانند سایرین در برابر فدیه آزاد نماید ولی محمد به علی دستور داد تا این اسیر را گردن بزند. نضر به اتفاق عقبه بن ابی معیط هر دو اسیران دست پا بسته ای بودند که بدستور محمد قطع گردن شدند.
حیث المجوع اینکه قرآن در سیل آیات عدیده ای به تاکید و تایید برده داری پرداخته است و گاهاٌ آیاتی هم به مصداق 5 آیات فوق ارائه داده است ولی یک آیه در باب مذمت و ممنوعیت برده داری و اخذ نکردن کنیز و زنان شوهر دار ندارد. همین نبود و عدم منع شرعی در قرآن باعث گردیده است که نیروهای تندرو سیاسی مسلمان امروزه دختران سودانی و یا زنان شوهر دار مسیحی در موصل و فرقه ایزدی در سنجار را مورد تجاوز و تعرض خود قرار بدهند و آنان را در بازارهای برده فروشی به فروش برسانند.
1- برده داری و غلامان.
2- کنیزداری و تصرف زنان شوهر دار.
1- آیاتی در اشاره به برده و بندگی و غلامان:
بقره (177- 178) نساء (36- 92) انعام (89) مائده (89) نحل (71- 75- 76) نور (32- 55- 58) احزاب ( 55) مجادله (3- 4) البلد ( 12) زمر (29) = 10 سوره و 17 آیه.
2- آیاتی دراشاره به کنیز داری و مجوز شرعی دادن به تصرف زن شوهر دار در اسلام:
بقره (221) نساء (3- 24- 25) مومنون (6) نور (31- 33 ) روم (28) احزاب (50- 52- 55) المعارج (30) = 7 سوره و 12آیه.
هر چند که بر طبق آیات فوق اسلام برده داری را پذیرفته و جایز دانسته است اما قرآن همچنین در آیاتی تاکید بر آزادسازی برده نموده است که هدف این نوشتار بررسی مفاد و معنای آن است.
آیا این آیات تاکید بر آزاد سازی برده دارای کارایی و کیفیت اجرایی بوده است یا خیر؟
آیات تاکید شده بر آزادسازی برده بدین مضمون اند:
نسا(92) مائده(89) نسا(33) انفال(67) مجادله(3- 4) البلد(12- 13).
قبل از پردازش به آیات تاکیدی در باب آزاد سازیی برده باید به این نکته اشاره نمایم که عده ای از مسلمانان دلسوز در صدد اند که با ترسیم اسلام ایده آلیسمی، پوششی قرن بیست و یکمی بر پیکر این آیین بیابانی 1500 سال پیش بپفکنند. آنان معتقدند، چونکه عملاٌ امکان اجرایی این آیات بوسیله مدنیت امروز بشر منسوخ شده است پس این آیات فاقد کارایی اند و عملا جنبه مقدس و شرعی در قرآن ندارند. اما:
قرآن در توصیف مجموعه 6126 آیات خود به بحث آیات ازلی و ابدی در قرآن پرداخته است با حجم و تعداد 17 سوره و 18 آیات.از جمله:
بقره(255) چه کسی این جرات را داشته است که در پیشگاه او به شفاعت برخیزید مگر به فرمان او، علم ازلی او محیط است. یعنی اینکه آیات برده و کنیز داری هیچگاه منسوخ نمی شود و مسکوت نهادن آن همان مصداق صلح موقت 10 ساله بین دارالسلام و دارالکفر است و به محض و مجرد نیرو و قوت گرفتن مسلمانان این آیات لازم الاجرا خواهند بود. این همان تز و سیاستی است که نیروی تندرو اسلام سیاسی داعش در حال انجام دادن در عراق و سوریه می باشد.
حال می پردازیم به آیاتی که به اصطلاح تاکید بر آزاد سازی برده نموده است:
1- نسا(92) با شرایط خاص خود:
در باب قتل غیر عمد که مومنی به خطا مومن دیگری را بکشد. امکان اتفاق خیلی نادر است. تازه شرط آزاد کردن برای قتل مومن این است که برده ای مومن و مسلمان آزاد بگردد و این مورد درباره همه بردگان صادق نیست.
یعنی اگر یک فرد مومن و مسلمان یک فرد مومن و مسلمان را اشتباهی به قتل رسانید باید برده ای( مومن و مسلمان) و نه هر برده ای را آزاد نماید. این آیه مشروط بر دو پیش شرط است.
1- قاتل و مقتول هر دو مسلمان باشند.
2- داشتن برده مسلمان. پس نمی تواند در باب همه برده ها قانونمند باشد و صدق نماید.
شأن نزول نسا(92)
گويند: درباره عياش بن ابى‌ربيعة المخزومى برادر مادرى ابوجهل نازل گرديد زيرا مسلمان شده بود و شخص ديگرى را كه اسلام آورده بود به قتل رسانيد در حالتى كه از مسلمان شدن او اطلاعى نداشته است چنان كه مجاهد و ابن جريج و عكرمة و سدى نقل نموده اند و گفته اند مقتول مزبور حرث بن يزيد بن ابى‌نبشة العامرى بوده است و كسى بود كه عياش و برادرش امام محمد باقر عليه‌السلام روايت نموده است.
2- مائده(89) با شرایط خاص خود:
اگر مسلمانی سوگند دروغ خورد، یا باید برده ای آزاد نماید یا 10 مسکین را غذا بدهد و یا 3 روز روزه بگیرد. مشروط برکلمه (یا) است و قانونمندی نمی تواند داشته باشد. همانطور که می بینیم آیه متکی بر 3 پیش شرط است:
1- یا برده ای آزاد نماید.
2- یا 10 مسکین طعام بدهد.
3- یا 3 روز روزه بگیرد.
این آیه با این 3 پیش شرط هم نمی تواند حکم قانونمندی برای برده داشته باشد.
شأن نزول مائده(89)
گوید: ابن زيد گويد: اين آيه درباره عبدالله بن رواحة نازل گرديد كه شبى ميهمانى داشت، زوجه او در پذيرائى غذاى ميهمان تأخير نمود. عبدالله قسم ياد كرد كه طعام نخورد زوجه وى نيز به خاطر شوهر خود سوگند ياد نمود كه تا شوهرش طعام نخورد او هم دست به غذا براى خوردن نزند. ميهمان آنها نيز قسم ياد كرد كه اگر زن و مرد ميزبان غذا نخورند، آنها هم نخورند. سپس عبدالله به خوردن غذا پرداخت زوجه و ميهمان او هم خوردند. خبر به رسول خدا به صلى الله عليه و آله و سلم رسيد عبدالله را تحسين فرمود.
3- مجادله(3 -4) با شرایط خاص خود. اگر زنان خود را ظهار نماید یعنی شفاهی طلاق بدهید یا برده ای آزاد و یا 2 ماه روزه داری و یا 60 مسکین را غذا بدهید.
این آیه شان نزول ندارد. ولی نمی تواند قانونمند باشد زیرا در وسط جمله چند بار(یا) استفاده و 3 پیش شرط ذکر نموده است.
4- البد(12- 13) شرط تکلیف ایمان است برده ای را آزاد کنید.
آیه شرایط برده آزاد نمودند را مشروط بر ایمان و مومن بودند ارباب و مولا دانسته است. این همان خط کشی شرعی در قرآن بین یا ایهالذین آمنو در بقره(25) و یا ایهالذین کفرو در بقره(19) است.
4- نسا(33) بند اول:بردگانتان که تقاضای مکاتبه کنند یعنی خواهند خود را از مولا به مبلغی مشروط خریداری کنند تقاضای آنان را اگر خیر و صلاحی در ایشان مشاهده کنید بپذیرید. امکان اینکه برده بتواند در این وضعیت مالی و رفاهی باشد که خود پول آزاد سازی خویش را فراهم نماید خیلی ضعیف است.پس بند نسا(33) هم نمی تواند مشکلی برای برده اسیر ایجاد نماید.
نسا(33) بند دوم:کنیزان حود را به زنا وادار ننماید ولی تاکیدی بر آزاد سازی ننموده است. این آیه هم هیچ تاکیدی بر آزاد سازی برده ننموده است فقط خواننده را از فساد فکری مسلمانان صدر اسلام علیرغم حضور و وجود محمد در میان آنان مطلع می سازد. خود بنگرید که این تازیان فاسد زمانی که پیامبرشان بر روی سرشان نبوده است و نظارتی بر این قوم وحشی نداشته است خالق چه جنایات و فجایعی در ایران باستان و بیزانس شده اند.
شان نزول نسا(33).
شیخ طوسی گویند: جابر گوید: این قسمت از آیه «وَلاتُکرِهُوا فَتَیاتِکمْ عَلَى الْبِغاءِ» درباره عبدالله بن ابى بن سلول نازل گردید، موقعى که کنیز خود را وادار به زنا می‌کرد و اسم کنیز مزبور مسیکه بوده است.
5- انفال(67) در باب آزاد سازی برده نیست بلکه در باب قطع گردن اسیران بدر است.
شان نزول انفال(67) هم شان نزولش در باب موضوع آزاد سازی جمعی از اسیران قریش به تعداد 70 در واقعه بدر در مقابل اخذ پول و اخاذی است که نضربن حارث از محمد خواست وی را هم مانند سایرین در برابر فدیه آزاد نماید ولی محمد به علی دستور داد تا این اسیر را گردن بزند. نضر به اتفاق عقبه بن ابی معیط هر دو اسیران دست پا بسته ای بودند که بدستور محمد قطع گردن شدند.
حیث المجوع اینکه قرآن در سیل آیات عدیده ای به تاکید و تایید برده داری پرداخته است و گاهاٌ آیاتی هم به مصداق 5 آیات فوق ارائه داده است ولی یک آیه در باب مذمت و ممنوعیت برده داری و اخذ نکردن کنیز و زنان شوهر دار ندارد. همین نبود و عدم منع شرعی در قرآن باعث گردیده است که نیروهای تندرو سیاسی مسلمان امروزه دختران سودانی و یا زنان شوهر دار مسیحی در موصل و فرقه ایزدی در سنجار را مورد تجاوز و تعرض خود قرار بدهند و آنان را در بازارهای برده فروشی به فروش برسانند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر